F. Starik: Een steek diep
Mieke van der Weij op miekesleesclub.nl
F. Starik is de afgelopen twee jaar stadsdichter in Amsterdam geweest, maar al veel langer is hij vaste dichter bij de uitvaarten van eenzamen.
Verlaten zielen, die dood en vervuild aangetroffen werden in hun woning; buitenlanders van wie geen enkel familielid opgespoord kan worden, soms kon hun identiteit niet eens worden vastgesteld. Ook deze mensen worden begraven of gecremeerd op kosten van de gemeente. Vaak is er helemaal niemand om hen uit te zwaaien uit dit leven. En dan komt de dichter. Die heeft speciaal een gedicht geschreven, en dat wordt door hem (of haar) voorgedragen bij de kist. Er is een hele poule van dichters die hier aan meedoen, en zeker niet de minsten. Naast Starik bijvoorbeeld Tonnus Oosterhof, verse P.C.Hooftprijswinnaar.
Zolang dit soort zaken nog worden georganiseerd en bekostigd, is er nog hoop voor de mensheid, is er nog beschaving.
In Een steek diep staan niet alleen gedichten die op deze manier tot stand zijn gekomen, maar ook de verhalen eromheen. Opdat deze doden niet helemaal anoniem in de aarde verdwijnen.
Het is een ontroerend boek, dat je niet in één keer moet uitlezen. Af en toe een verhaal, om te beseffen dat het in dit leven niet alleen gaat om geld en status. Om even stil te staan bij anderssoortige levens, die treurig geëindigd zijn.
En natuurlijk om stiekem te denken: blij dat het met mij niet zo gaat aflopen. Dat hoop je dan maar!
Starik is een fijngevoelige observator. En hij heeft naast compassie ook humor.
Eenzame uitvaart nummer 57 gaat over een man die drie weken onopgemerkt in zijn huis heeft gelegen. ‘zijn ontzielde lichaam moest door de brandweer uit het raam van zijn etage op driehoog worden getakeld… Het vuil in zijn huis ligt ruim een meter hoog opgetast. Dit maakt het onmogelijk de woning op de gebruikelijke wijze, door de deur, te betreden. Er huist een omvangrijke muizen- en rattenpopulatie. Gaat u ervan uit dat het lichaam hun tot voedsel heeft gediend.’
Eenzame uitvaart nummer 114 betreft een asielzoeker die aan een overdosis stierf in hotel Continental. We hebben gedichtendag nog maar net achter de rug, dus eentje kan wel:
Het einde van een droom komt soms per brief./ Er was beschikt: je kon niet blijven.// Je schreef je in bij dit hotel,/het Continental aan het Damrak./ Er was beschikt, je kon niet blijven.// Een overdosis van een droom, die had je vroeger ook genomen, /thuis, in een ander werelddeel. /Er was beschikt: je kon niet blijven.// Je woonde in je droom, voor even,/maar dit hotel is klein en druk./ Er was beschikt: je kon niet blijven.// En ergens in papieren, zwart op wit,/ is plotseling beschikt: je mag hier blijven./ Een droom ging over in een droom.
Toen mijn eigen vader op zijn fiets was aangereden en hij in coma in het ziekenhuis lag, moesten we besluiten om de beademing te stoppen. Daar stonden we, vier kinderen met aanhang, rond zijn bed. Ik ben nog steeds dankbaar dat we, terwijl het leven uit hem vlood, psalm 139 hebben gelezen. Het was precies wat er nodig was. Betekenisvolle woorden. In den beginne was het woord… ja dat moeten we niet vergeten.
MIEKE VAN DER WEIJ