I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao † 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Begraafplaats St. Barbara, maandag 24 december, 15 uur.
Dichter van dienst: F. Starik
We weten dat mevrouw M. dood is. Dat ze in het ziekenhuis is overleden. Dat haar lichaam drie dagen later is vrijgegeven, dat ze vanaf die dag in koelcel nummer 15 heeft gelegen. We weten dat ze vanochtend met de auto naar het uitvaartcentrum is gebracht, en van daar uit naar de begraafplaats is gereden. Het ambtsbericht meldt verder dat betrokkene niet in Nederland stond ingeschreven, geen vast adres. De politie zoekt naar familie, Interpol is ingeschakeld. De naam van de rechercheur wordt in het ambtsbericht vermeld. Het nummer waarop de rechercheur bereikbaar is staat erbij. Van Bokhoven vertelde al dat de politie geen verdere informatie wil geven, ‘in het belang van het onderzoek.’ Voor de zekerheid toch nog maar een keer gebeld. Als je nu zegt dat het maar voor een gedicht is. Gedichten zijn onschuldig. Maar hij begint meteen weer over het belang van het onderzoek. ‘Misschien kunt u dan iets persoonlijks vertellen,’ probeer ik, ‘heeft u haar gezien, is u iets opgevallen.’ Hem valt nooit iets op. Dat is niet zijn taak. Zijn taak is om alles netjes administratief af te handelen.
Bijna kerst. Traditioneel wordt er dan veel gebeld door allerlei fijne programma’s die iets zieligs willen filmen. De Dienst vindt het wel weer eens een goed idee. De EO haakt teleurgesteld af, als blijkt dat er van een God bij de dichters nauwelijks sprake is. Men begrijpt sowieso niet waar de dominee in dit verhaal gebleven is. RTL 4 persisteert. Ger Fritz belt vanaf het kantoor van Willem Kerstens, dat het mag. Hij zal de uitvaart zelf ook bezoeken. En of ik dan de dichter van dienst kan zijn, dat houdt het overzichtelijk. De vraag van de EO indachtig begin ik meteen. Iemand die Maria heet. Ik zal er eens een God in schrijven. In dat geval moet ook de teevee in het gedicht, vind ik.
Dan belt de verslaggever van RTL4, die de uitvaart mag komen filmen. Hij vraagt naar mijn motivatie. Waarom wij dat doen. Hij klinkt alsof hij het maar stom vindt, want de dode heeft er niets aan, zegt hij, klopt toch, dat de dode er verder niks aan heeft, dat er zomaar een dichter een beetje aan zijn graf komt staan. Hoe ik dat zelf zou vinden, als ik doodga, en er komt een dichter van de gemeente bij mijn graf staan klagen?
Drie uitvaarten vandaag. We beginnen op Westgaarde, waar mijn onfortuinlijke grote dikke benedenbuurman wordt gecremeerd. Daar komen zomaar zestig, zeventig mensen opdagen, terwijl het toch de soort van buurman was, van wie je zou verwachten dat hij ooit nog eens een eenzame uitvaart zou krijgen, een buurman, waar zelden iemand op bezoek kwam, hoogst zelden. Een man waar het, zoals zijn vrienden het zeiden, onmogelijk is om niet van te houden. Er waren grapjes uit zijn stamcafé. Benedenbuurman Vlad hield van goochelen en van witte wijn. Een van zijn cafévrienden goochelde met wc-papier, Vlad zelf kon zijn glas laten verdwijnen. Daar sloot men dan een weddenschap op af. En dan wierp hij zijn glas eenvoudig in de vuilnisbak.
Terwijl wij in de aula zitten, trekken achter het raam dikke wolken voorbij, alsof iemand dat zo geregeld heeft. Mijn benedenbuurman overleed aan de gevolgen van de brand in zijn woning, zeg ik er voor de luisteraars die later hebben ingeschakeld er dan voor de duidelijkheid maar even bij. Er klinkt muziek. De dienst mag een half uur duren, want december is een drukke maand.
Ik kom er op een ander moment op terug, we moeten verder. Eenzame uitvaart nummer 85 vindt plaats op St. Barbara. Dichter van dienst Adriaan Jaeggi verzorgt in zijn laatste maand als stadsdichter, als onderdeel van zijn afscheidstournee, het gedicht voor een Surinaamse meneer, gedicht en verslag worden later op www.eenzameuitvaart.nl gepubliceerd. Zo ook het verslag van eenzame uitvaart nummer 86, dat de laatste van vandaag zou zijn. De uitvaart die op televisie komt, zeg maar, vanavond om iets voor half elf, RTL4 in het land, zo heet het programma. Hieronder vast het gedicht. Ik neem aan dat het slechts gedeeltelijk, of zwaar verminkt wordt uitgezonden. Helpt u zich verder zelf de kerstdagen door.
Ze zeggen
I.M. Maria M., 22 december 1941, Cabrera, Curacao
† 7 december 2007, AMC Ziekenhuis, Amsterdam.
Ze zeggen dat God liefde is, of andersom
de liefde God, dat Hij zich kenbaar maakt tussen
de mensen onderling, misschien dat wij Hem alleen zo
kunnen zien, ervaren. Tussen ons in. Zoals je jaren
ongezien voor de teevee kunt zitten, waar blije mensen
antwoord weten, dozen open doen, prijzen winnen,
of in het Journaal gewichtig iets verklaren, geen nieuws
van jou. Jij bent alleen maar overleden.
We hebben hier een lichaam, we hebben hier een naam,
Maria, je geboorteplaats op Curaçao, de plek waar je bent
weggegaan, een ziekenhuis. Zo kom je bij de mensen thuis:
een kist. Iemand in een kamer schenkt de koffie in, zegt
dat het wel zielig is voor die mevrouw, vraagt zich dan af
of God nu liefde is of andersom bestond Hij niet, of niet voor jou.
© F. Starik, begraafplaats St. Barbara, 24 december 2007